ในทุก ๆ เช้าที่ตื่นขึ้นมาคุณรู้สึกอย่างไร เคยรู้สึกว่าเหนื่อยบ้างไหม ทั้งเรื่องการงาน ครอบครัว สิ่งแวดล้อม การเดินทาง การใช้ชีวิต การแก้ปัญหา การหากำลังใจ ฯลฯ มีใครเคยถามตัวเองถึงเหตุผลในการมีชีวิตอยู่ของหรือไม่ อะไรคือสิ่งที่ชอบ อะไรคือสิ่งที่ทำแล้วมีความสุข อะไรคือสิ่งที่มีประโยชน์ต่อโลกใบนี้ สิ่งใดที่สร้างรายได้ให้กับเรา สิ่งใดที่เราทำได้ดี คำถามเหล่านี้ไม่ใช่คำพูดที่ไร้สาระ แต่แท้จริงแล้วคำถามเหล่านี้นี่เองที่สามารถชี้คำตอบให้กับเราได้ว่า อะไรคือเหตุผลในการมีชีวิตอยู่ของเรา

หากอยากลองหาคำตอบให้กับตัวเองดูบ้าง อยากให้ลองทำความรู้จักกับ “อิคิไก” (ikigai – 生き甲斐) หมายถึง a reason for being or living worth หรือพูดให้เข้าใจง่าย ๆ ก็คือเหตุผลของการมีชีวิตอยู่อย่างมีความหมาย อาจไม่ตรงซะทีเดียวแต่ความหมายก็ใกล้เคียงกัน อาจกล่าวได้ว่าอิคิไก คือเหตุผลที่ทำให้อยากตื่นขึ้นมาในทุก ๆ เช้า มีความสุขกับการใช้ชีวิต และใช้ชีวิตอย่างมีความหมาย

หลายคนคงทราบว่า ญี่ปุ่นเป็นชนชาติหนึ่งที่ประชากรมีอายุเฉลี่ยยืนยาวที่สุดในโลก และคนญี่ปุ่นเชื่อกันว่าทุกคนมีอิคิไกเป็นของตัวเอง ทุกคนต่างมีเหตุผลในการมีชีวิตอยู่ของตัวเอง ผู้ที่หาอิคิไกของตัวเองเจอจะมีความสุขกับในการใช้ชีวิตมากขึ้น และจะมีคุณภาพชีวิตที่ดี อารมณ์ดี กระตือรือร้น และมีอายุยืนยาวมากขึ้นด้วย

ค้นหา ikigai ของเรา

จากหนังสือเรื่อง “The Little Book of Ikigai” หรือ “อิคิไก ความหมายของการมีชีวิตอยู่”  ของ เคน โมงิ นักเขียนและนักประสาทวิทยาชาวญี่ปุ่น แปลโดย วุฒิชัย กฤษณะประกรกิจ ได้พูดถึงเสาหลัก 5 อย่างของอิคิไกที่เข้าใจง่าย ๆ คืออิคิไก 1. เริ่มเล็ก ๆ 2. ปลดปล่อยตัวเอง 3. สอดคล้องและยั่งยืน 4. ความสุขกับสิ่งเล็ก ๆ และ 5. การอยู่ตรงนี้

ดังนั้น ต้องเข้าใจก่อนว่า อิคิไก อาจใกล้เคียงกับคำว่าเป้าหมายของชีวิต แต่เป้าหมายของชีวิตนั้นมีจุดสิ้นสุดได้เมื่อเราไปถึงเป้าหมายนั้น แต่อิคิไกไม่มีจุดสิ้นสุด อิคิไกไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่อาจเป็นสิ่งซ่อนอยู่ในชีวิตประจำวันของเรา อยู่ในงานประจำที่เราทำทุกวัน หรืออาจเป็นงานอดิเรก หรือเรื่องราวที่อยู่รอบ ๆ ตัวเรานั่นเอง

อิคิไกเป็นสิ่งที่คุณทำอยู่ทุกวัน หรืออยากจะได้ทำไปตลอดชีวิต เป็นสิ่งที่ได้ลงมือทำไม่ใช่แค่การใฝ่ฝันว่าจะทำ เป็นสิ่งที่ทำแล้วคนอื่นเห็นผลของมัน อิคิไกอาจเป็นสิ่งเล็ก ๆ เช่น การเลิกใช้ถุงพลาสติกหันมาใช้ถุงผ้าทดแทน หรือความหลงใหลในการตัดเย็บเสื้อผ้าจนสามารถตัดเย็บเสื้อผ้าใช้เองหรือให้คนอื่น ๆ ด้วย หรือแม้กระทั่งเด็ก ๆ ที่ชอบเล่นเกมออนไลน์ อาจพัฒนาตัวเองไปเล่นกีฬาอีสปอร์ตสร้างรายได้มั่นคงหรือเป็นนักพัฒนาโปรแกรมเกมคอมพิวเตอร์ที่ดีส่งมอบความสุขให้แก่คนอื่น ๆ ด้วยเช่นกัน

ikigai คือความสมดุล

อิคิไก ไม่ใช่แค่เป้าหมายของชีวิตเท่านั้น แต่ต้องมีความหมายหรือคุณค่าประกอบอยู่ด้วย อาจกล่าวได้ว่า

อิคิไก คือความสมดุลขององค์ประกอบ 4 อย่าง คือ

• สิ่งที่คุณรัก มีความสุขที่ได้ทำ

• สิ่งที่มีประโยชน์ต่อโลกใบนี้

• สิ่งที่สร้างรายได้ให้เรา

• สิ่งที่เราทำได้ดี

ลองตอบคำถามเหล่านี้เพื่อหา ikigai ของแต่ละคน

• อะไรคือสิ่งที่เราทำได้ดีและมีความสุขที่ได้ทำ นั่นคือ Passion

• อะไรคือสิ่งที่คุณมีความสุขที่ได้ทำ และมีประโยชน์ต่อโลกใบนี้ นั่นคือ Mission

• อะไรคือสิ่งที่มีประโยชน์ต่อต่อโลกใบนี้และก็สร้างรายได้ให้ตัวเราด้วย นั่นคือ Vocation

• อะไรคือสิ่งที่เราทำได้ดีแล้วก็สร้างรายได้ให้กับเรา นั่นคือ Profession

อิคิไก เป็นพื้นที่ร่วมกันหรือพื้นที่ทับซ้อนของ Passion (สิ่งที่คุณหลงใหล) Mission (พันธกิจ) Vocation (การงานที่ทักษะการทำงานไม่จำเป็นต้องผ่านการศึกษาอย่างเป็นทางการก็ได้) Profession (วิชาชีพ ความถนัดเฉพาะทาง ที่ต้องผ่านการศึกษาอย่างเป็นทางการ)

หากขาดสมดุลของสิ่งใดสิ่งหนึ่งไปถือว่ายังหา “อิคิไก” ไม่เจอ อิคิไกสามารถนำมาใช้เพื่อพัฒนาเป็นจุดแข็งในการทำธุรกิจได้ ตัวอย่างที่พอจะเทียบเคียงได้จากอัตชีวประวัติของโคโค่ ชาแนล จากความหลงใหลในแฟชั่นและการตัดเสื้อผ้าจนสามารถพัฒนามาเป็นแบรนด์ระดับโลกได้จนถึงทุกวันนี้